De Nederlandse zomer staat tegenwoordig synoniem voor verschroeide gazons en verdorde bomen. Weken van aanhoudende zomerdagen worden slechts af en toe onderbroken door korte, hevige regenbuien. Fijn, die regen, maar ze zorgt ook voor overlast. Want die paar keer dat het regent, valt er zoveel water naar beneden dat het rioleringssysteem het soms niet aankan. Op die momenten krijgen gemeenten tal van meldingen binnen en stellen ze zich opnieuw de vraag: wat doen we hieraan? Afkoppelen op particulier terrein is dan een optie. Er zijn in dit geval drie wegen die naar Rome leiden: door inwoners te informeren, te stimuleren of volledig te ontzorgen. Wat is wijsheid?
De oplossing
In binnenstedelijk Nederland valt een groot deel van de regen op verhard oppervlak. Maar liefst 75% daarvan ligt op particulier terrein vanwaar we het direct afvoeren naar de riolering. Regenwater in de stad krijgt dus niet of nauwelijks de kans om te infiltreren in de bodem. Daarom zijn landelijk al tal van acties uitgezet als ‘Tegel eruit, plant erin’ en regelingen ingevoerd als de tegeltax. Het doel daarvan is inwoners te stimuleren zelf hun tuin te ontharden. Waar veel minder aandacht naar uitgaat, is dat andere verharde oppervlak dat we allemaal hebben: het dak.
Weinig zin om af te koppelen?
Dat begrijpen we best. Het afvoeren van afgekoppeld regenwater naar oppervlaktewater zoals beken of wadi’s is kostbaar. Om te beginnen dient er een aparte hemelwaterleiding te worden aangelegd. Dat brengt overlast met zich mee voor de omgeving: opengebroken wegen, verminderde bereikbaarheid, geluidsoverlast. Die aanleg gebeurt daarom meestal pas als er toch al iets aan de straat of de riolering moet gebeuren. Verder is het aansluiten van die hemelwaterleiding op particulier perceel arbeidsintensief en vereist het veel en goede communicatie. Je moet namelijk per perceel afspraken maken.
En dan zijn er nog de risico’s. De buxushaag die mevrouw A. met veel zorg heeft opgekweekt legt het loodje. De tuinkabouter van de heer B. valt per ongeluk in stukken. Of de elektriciteitsdraad van de tuinverlichting wordt te laat ontdekt. Na afloop krijgt u telefoontjes over stank in de woning omdat de afkoppeling de beluchting van de huisriolering heeft beïnvloed. Geen wonder dat het animo voor het afkoppelen op particulier terrein door de gemeente niet groot is.
Zo kan het ook
Toch is er één, belangrijker argument om wél af te koppelen. De droogte en de hevige regenbuien worden in de komende jaren alleen maar erger. Door af te koppelen benut u het gratis hemelwater beter én ontlast u het rioleringsstelsel. De mate waarin u de inwoners daarbij inschakelt en de mate waarin u zelf, als gemeente, participeert, is aan u. U kunt inwoners alleen informeren, ze stimuleren en activeren of zelfs volledig ontzorgen. Om die keus te vergemakkelijken zetten we hieronder de mogelijkheden op een rijtje.
Inwoners informeren en enthousiasmeren
Hoe: Met campagnes en websites zoals groenblauwenschede.nl (lees meer over dit project van StadLandWater; Vooruitstrevende aanpak waterproblematiek) en huisjeboompjebeter.nl. U toont inwoners dan wat ze kunnen doen en wat voor impact ze zelf kunnen hebben op de droogte in hun tuin.
Voordelen: Draagt bij aan de bewustwording van het eigen aandeel in het gehele watersysteem.
Let op: Iemand moet de verantwoordelijkheid nemen voor het bijna dagelijks bijhouden van de informatiestroom via website en socialmediakanalen.
Resultaat: Onbekend. U kunt niet zien of inwoners de ideeën en tips werkelijk toepassen.
Voorwaarden: Dit vraagt om een actieve gemeenschap en de campagnes moeten afgestemd worden op de verschillende doelgroepen. Ongenuanceerd zou je kunnen stellen dat veel jongeren nog geen eigen woning hebben, dat volwassenen druk zijn met werk en gezin, en ouderen niet altijd zitten te wachten op activiteiten als het zelf afkoppelen van de regenpijp. Elke doelgroep vraagt daarom om een eigen benadering.
Inwoners stimuleren en activeren
Hoe: Het beschikbaar stellen van middelen en/of mensen kan precies de stimulans zijn die mensen nodig hebben om in actie te komen. Denk dan aan een financiële tegemoetkoming door subsidieregelingen en het uitzetten van acties waarbij de gemeente organiseert en de bewoner uitvoert. U verstrekt dan bijvoorbeeld regentonnen of de Regenwater afkoppelset met WOP en eventueel praktische assistentie bij de toepassing daarvan.
Voordelen: Draagt bij aan de bewustwording en helpt inwoners heel concreet bij het zetten van de eerste stap. Heeft vaak een sneeuwbaleffect op het perceel en in de straat/buurt.
Let op: U heeft mensen (intern of externe partners) nodig om dit te faciliteren. Zo dient er bij een regentonnenactie een locatie te zijn als een tuincentrum waar de regentonnen staan plus iemand die informatie verstrekt aan mensen die vragen hebben.
Resultaat: Is zichtbaar en meetbaar.
Voorwaarden: Betrokken partners nodig.
Inwoners volledig ontzorgen
Hoe: Als gemeente neemt u de regie én de verantwoordelijkheid voor het afkoppelen van de regenpijp. Dat kan door een hemelwaterafvoer aan te brengen van particulier terrein naar de straat of door alleen af te koppelen en het regenwater het eigen perceel op te laten lopen zodat het direct in de grond kan infiltreren.
Voordelen: Zekerheid over de mate van afkoppeling. De doelen die uw gemeente stelt over de afkoppeling worden daadwerkelijk behaald.
Let op: Kiest u voor de aanleg van een separate hemelwaterafvoer, dan vereist het benodigde graafwerk veel zorg en aandacht. Dat is ook merkbaar aan de kosten. U moet bovendien goede nazorg bieden. Kiest u voor alleen afkoppelen waarbij het regenwater op het eigen perceel blijft, dan wordt het niet-afgevoerde hemelwater goed zichtbaar voor de inwoners (bewustwording). Deze aanpassing maakt bovendien minder inbreuk op de particuliere inrichting.
Resultaat: Is zichtbaar en meetbaar.
Voorwaarden: Betrokken partners en een actieve gemeente die mensen en middelen wil inzetten om de plannen uit te voeren.
StadLandWater, specialist in de waterketen
Wilt u afkoppelen? StadLandWater bedacht een oplossing waarbij de tuinkabouter niet aan de kant hoeft en u niet hoeft te graven op particulier terrein. Een oplossing die drempels wegneemt. De Regenwater afkoppelset met WOP is een tool om de regenpijp af te koppelen. Het ontwerp is heel begrijpelijk en inwoners kunnen de WOP makkelijk zelf installeren. Ze is daarnaast zeer betaalbaar, zorgt voor 100% afkoppeling en laat de beluchting van de huisriolering intact. Kortom: als gemeente kunt u met de WOP tegen lage kosten zorg dragen voor afkoppeling en uw inwoners desgewenst in hoge mate ontzorgen.
